Motyw mistrz- uczeń w literaturze

Już od najmłodszych lat każdy z nas poszukuje autorytetów, bohaterów, którzy będą rozświetlać mroki niewiedzy i wskazywać właściwą drogę. Przez całe życie napotykamy osoby, które darzymy szacunkiem, podziwiamy, a także pragniemy naśladować; mogą to być rodzice, nauczyciele bądź inne znane nam osoby. Mistrz to ktoś o ogromnym doświadczeniu i obszernej wiedzy na dany temat, natomiast zadaniem ucznia jest pobieranie wiedzy i ogólne kształcenie.

Relacja mistrz- uczeń, zależnie od wielu czynników, może przybierać różne postaci. Funkcjonowanie tego motywu doskonale obrazuje książka Nancy Horowitz Klainbaum pod tytułem „Stowarzyszenie umarłych poetów”. Uczniowie elitarnej Akademii Weltona postępują według czterech zasad obowiązujących w szkole: tradycja, honor, dyscyplina doskonałość, jednak system edukacji ogranicza ich myślenie. John Keating, nowy nauczyciel, pokazuje swoim podopiecznym jak być kreatywnym, łamie dotychczasowe szkolne schematy, kształtuje światopogląd młodych oraz uczy wrażliwości na sztukę i poezję. Dzięki niekonwencjonalnym metodom Keating zdobywa zaufanie uczniów, a także staje się ich wzorcem, motywacją do działania, duchowym mentorem i przewodnikiem życia.

Ślepe naśladowanie czyjegoś postępowania może jednak doprowadzić do zguby i zniszczenia. Takie skutki przedstawia komedia Moliera o tytule „Świętoszek.” Tartuffe, będący uosobieniem hipokryzji, przybiera maskę pobożnego, skromnego chrześcijanina. Potrafi zaimponować Orgonowi w takim stopniu, iż mężczyzna obdarza tytułowego świętoszka całkowitym zaufaniem. Kiedy mieszkańcom udaje się zdemaskować Tartuffe’a, ten zabiera cały majątek domowników. W utworze Witolda Gombrowicza „Ferdydurke” znajdujemy przykład nauczyciela, który skutecznie zagłusza w uczniach umiejętność twórczego myślenia. Uczy według utartych schematów, które zostały narzucone przez ogólnie przyjęty system edukacji. Nauczyciel nie potrafi zaszczepić w uczniach chęci poszerzania horyzontów naukowych, a nawet udowodnić, że Słowacki był wybitnym poetą. Nauka to proces towarzyszący nam przez całe życie i budujący osobowość, charakter.

Osoby, które stają się nauczycielami, w dużym stopniu wpływają na to, kim staniemy się w przyszłości. Bycie mistrzem nie jest jednoznaczne z doskonałością, ponieważ można jedynie do niej dążyć; wiąże się to jednak z odpowiedzialnością, ponieważ na barkach mentora ciąży ogromna odpowiedzialność. Nie należy również ślepo, bezmyślnie podążać za obranym przez siebie autorytetem, gdyż każdy jest tylko człowiekiem i popełnia błędy, które mogą doprowadzić do zguby.